کتاب عارف قزوینی از چشم انداز بی.اف اسکینر اثر حدیث درست پور نشر زرین اندیشمند

روانشناسی رفتارگرایی بر پایه بررسی قوانین رفتاری قابل مشاهده شکل می گیرد. انسان به عنوان یک ارگانیزم تجربه گرا که استعدادهای بالقوه ای برای هر رفتار دارد، در نظر گرفته میشود و همه رفتارهای انسان همانند علم فیزیک و شیمی مورد بررسی قرار می گیرند. اسکینر یکی از روان شناسان رفتارگرا است که نظریه او مبنی بر تاثیر محیط بر فرد و تقویت آن توسط فرد به عنوان یک کنشگر در علم روان شناسی نوین مطرح است. اسکینر بر اساس آزمایش‌های خود و نظریات پاولف، واتسون و ثورندایک به این نتیجه رسید که همه رفتارها را می‌توان به وسیله پیامدهای آن‌ها (تقویتی که به دنبال رفتار می‌آید) کنترل و پیش‌بینی کرد. در واقع وی معتقد بود که بیشتر رفتارهای اجتماعی انسان صرفاً در اثر تحریک محیط به وجود نمی‌آید. بلکه این رفتار‌ها، اول از جاندار سر می‌زند و درصورتی‌که محیط آن‌ها را تقویت کند، پابرجا می‌مانند. اسکینر این نظریه خود را یادگیری وسیله‌ای یا شرطی‌شدن عامل(کنش‌گر) نامیده است. از همین روی، اسکینر دو نوع تقویت کننده رفتاری را مورد ملاحظه قرار می دهد: ۱. تقویت مثبت که در آن از طریق ارائة یک محرک خوشایند، احتمال تکرار پاسخ افزایش مییابد ۲. تقویت منفی که در آن از طریق حذف یک محرک ناخوشایند و آزاردهنده، احتمال تکرار پاسخ افزایش مییابد. اسکینر این نوع شرطی‌سازی را روشی می‌داند که در آن ایجاد تغییر در پیامدهای یک رفتار، میزان رویداد آن رفتار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شخصیت ازنظر اسکینر مجموعه‌ای از این رفتارهای کنش‌گر است. علت نام‌گذاری این نوع شرطی‌سازی به شرطی‌سازی عامل یا کنش‌گر این است که برخلاف نظریات پاولف و واتسون، در این نظریه جاندار موجودی فعال تلقی می‌شود که درعین‌حال که تحت کنترل محیط قرار می‌گیرد، خود نیز بر روی آن عمل می‌کند و آن را تحت کنترل درمی‌آورد. اسکینر بر آزادی و شأن نیز به عنوان یک اصل مهم در زندگی انسان تاکید می کند و یادآور می شود که انسان همواره در محیط دچار جبر است و آزادی انجام هر کاری را ندارد. او مدعی است که انسان در طول تاریخ همیشه تحت کنترل عوامل اجتماعی و فیزیکی بوده است، اما شکلهای کنترل از زمانی به زمانی دیگر فرق می کرده است.