کتاب بحر در کوزه، نقد و تفسیر قصه ها و تمثیلات مثنوی اثر عبدالحسین زرین کوب

کتاب «بحر در کوزه : نقد و تفسیر قصه‌ها و تمثیلات مثنوی» نوشته‌ی تاریخ‌نگار و منتقد ادبی برجسته‌ی معاصر «عبدالحسین زرین‌کوب» است. این کتاب بر تمثیلات و داستان‌های یکی از گنجینه‌های ادبیات ایران، یعنی «مثنوی معنوی» دست گذاشته است. زرین‌کوب با اشراف کامل بر این اثر برجسته‌ی مولانا، داستان‌های آورده شده در مثنوی را نقد و تفسیر می‌کند. او این کتاب را در پانزده فصل نگاشته است. «مثنوی و مولانا در قصه‌ها»، «داستان‌های انبیا»، «سیمای خاتم رسولان»، «صحابه و مشایخ در قصه‌ها»، «حکایات امثال»، «تمثیلات در مثنوی»، «سئوال و جواب، و زبان حال»، «قصه‌های تمثیلی»، «داستان‌های امثال»، «داستان‌هایی از تفسیرها»، «قصه‌های نوادر»، «جد و هزل در لطایف»، «لطیفه‌ها و طنزها»، «هزل یا تعلیم» و «قصه و نقد حال» عناوین فصل‌های این کتاب هستند. او در مقدمه‌ی کتاب از قصه‌های مثنوی این‌طور می‌گوید: «در مثنوی، قصه‌هایی هست پیمانه‌ی معنی و نقد حال ماست و به هر صورت که در تقریر می‌آید، همواره متضمن رمزی است که لب معنی و سر باطن آن محسوب است و آشکار است که بدون تعمق در این رمزها تمام آن چه را در این قصه‌ها هست در نمی‌توان یافت... .» نام کتاب از بیت بیستم مثنوی معنوی که تبدیل به یک ضرب‌المثل در بین مردم شده، گرفته شده است: «گر بریزی بحر را در کوزه‌ای/ چند گنجد قسمت یک روزه‌ای». زرین‌کوب در گردآوری منابع مرجع در حوزه‌ی مولاناشناسی وتصوف صاحب‌نام است. همچنین نوشته‌های این ادیب معاصر سهم به‌سزایی در زنده‌ نگاه‌داشتن تاریخ ایران دارند. از آثار او می‌توان به «دو قرن سکوت»، «تاریخ ایران قبل از اسلام»، «آشنایی با تاریخ ایران»، «با کاروان حله»، «پله پله تا ملاقات خدا» و ... اشاره کرد. انتشارات «علمی» چاپ پانزدهم این کتاب را در سال ۱۳۹۳ روانه‌‌ی بازار کرده است.